Het laatste hoofdstuk van het leven van mijn vader – deel 2

Door Angel – vorige week konden jullie het begin van ‘het laatste hoofdstuk van het leven van mijn vader’ lezen. Vandaag maak ik het hoofdstuk af. Voor wie het begin heeft gemist, klik hier. Of lees het hele stuk hieronder nog eens na. Heb je het stuk vorige week al gelezen? Na de afbeelding ga ik verder met deel 2.

Deel 1

Goed. Daar gaan we dan. Lieve, lieve, lieve allemaal. Remember me? Daar ben ik weer! Ik heb jullie advies ter harte genomen en ben er even tussen uit geweest. Ik had een kleine break nodig na een roerige periode. Op mijn moeder (en zusje) na, ben ik de afgelopen drie jaar de drie belangrijkste mensen in mijn leven verloren. Eerst oma, daarna opa en net toen ik dacht dat ik voorlopig alles gehad had, kwam de genadeklap. Papa werd vorig jaar ernstig ziek en met mijn zijn overlijden, werden de laatste fundamenten onder me weg geslagen.

Sinds zijn overlijden, heb ik geen seconde willen terugdenken aan die laatste periode. Het is te pijnlijk. De boodschap die steeds weer terug kwam in jullie lieve comments op de columns over mijn vader was vooral ‘Neem alle tijd die je nodig hebt, wij wachten wel.’ Dat was ontzettend fijn om te horen. Het haalde de druk van de ketel en dat was hoognodig. Het hele rouwproces, het afsluiten, het opnieuw beginnen… het duurde me allemaal veel te lang. Maar… de tijd heeft zijn werk gedaan en na de bodem te hebben aangetikt, ben ik opgekrabbeld en sta ik weer recht overeind. Bovendien heb ik jullie deelgenoot gemaakt van het hele proces en voel ik de behoefte ook het laatste stuk met jullie te delen. Ik mis het schrijven, ik mis jullie en… ik heb zin om te schrijven. Dus let’s give it a try.

Nog een laatste keer terug naar de dag waar ik vorig jaar ben gestopt met schrijven. Ergens in oktober, toen ik van de arts te horen kreeg dat mijn vader niet meer te redden was. Zoals ik toen schreef, heb ik mijn vader niet meegenomen naar het gesprek waarin ik het vernietigende oordeel kreeg medegedeeld. Niets dan lof over het UMC, ze hebben het fantastisch gedaan. Behalve de behandelende radioloog, een man van rond de zestig die best een cursusje ‘slecht-nieuws-brengen’ had mogen volgen. Dit soort briljante specialisten zijn technisch extreem goed in hun vak, maar hebben kennelijk nooit sociale vaardigheidslessen genoten. Hij speelde een soort cryptisch LINGO met mij waardoor ik zelf maar moest raden dat het er niet goed uit zag.

“Tja… daar zit ook een lastige plek”
“Een lastige plek?”
“Tja… hmm hmm.”
“Een kankerplek?”
“Tja. Tja.”
“En waar zit die plek?”
“Tja. In het hoofd. Hm.”
“Ja, en?”
“Tja.”
“En wat gaat jullie daar aan doen?”
“Hm. Dat is lastig te behandelen.”
“Lastig of niet?”
“Ja. Hmm. Tja. Niet dus eigenlijk.”
“Dus… hij gaat eraan dood? Is dat wat u wilt zeggen?”
“Tja. Hm.”
“En waarom kunt u er niets meer aan doen?”
“Hmmm. Ja. Dat is lastig.”
“Probeer het toch maar.”
“Hm. Tja. Er kunnen nog meer plekken in het lichaam zitten.”
“Maar dat weet u niet.”
“Hmmm… nee.”

Dat had best iets soepeler gekund. Desondanks was het hoge woord eruit en diende het bekende fenomeen zich aan; ik voelde geen vaste grond meer onder mijn voeten. Veel tijd om dit nieuws te verwerken, had ik niet. Papa zat nota bene te wachten in de wachtkamer. En toen voelde ik het. Dit is het. Dit is het moeilijkste moment uit mijn leven. Ik moet het hem vertellen.

Ik weet niet meer precies wat er in mijn brein gebeurde. Ik vermoed dat het me teveel werd waardoor ik niet meer logisch na kon denken. Mijn onderbewuste nam het van me over en mijn overlevingsmechanisme bracht de besluitvorming tot stand. Binnen twee seconden besloot ik mijn tranen te drogen, mezelf te herpakken en mijn vader niet in te lichten. Ik kon het niet. Ik kon mijn eigen vader niet vertellen dat hij niet lang meer te leven had.

“Wat zei de arts, mop?”
“Niets papa. Je krijgt wat extra pijnstillers tegen de pijn in je hoofd.”
“Kunnen ze mijn schele oog nog rechtzetten?”
“Nee. Daar moet je mee leren leven.”
“Ok. Jammer.”

Dewi en ik hebben hem thuis gebracht en hebben zijn beste vriend gevraagd hem het slechte nieuws te brengen. Ik wilde daar niet bij zijn. Toen hij dat had gedaan, zijn we gelijk weer naar zijn huis gegaan waar papa op de bank lag te slapen. Ik was voornemens mijn hoofd koel te houden en geen onnodige paniek te zaaien door onbedaarlijk te gaan janken en schreeuwen maar toen ik binnen kwam en dat kleine, magere hoopje mens met een hoofd vol tumoren daar onder een klein dekentje zag liggen, brak ik. “Papa, ik vind het zo erg!”, huilde ik en zakte voor hem op mijn knieën op de grond waar hij zijn armen om mij heen sloeg. Ik heb in de hele periode elke dag gehuild, maar slechts twee keer waar hij bij was.

Dit was de eerste keer.

Vanaf die dag tot aan zijn sterfdag op 16 november was ik elke dag bij hem. In een dergelijke afschuwelijke periode als deze krijg je, naast het verwerken van zijn aankomende dood, met allerlei praktische zaken te maken. Hoe doen we de verzorging? Blijft hij thuis? Moet hij naar een hospice? Of kan hij in het ziekenhuis sterven? Papa woonde alleen en als het had gemoeten, waren Dewi en ik bij hem ingetrokken, maar van binnen was ik in complete paniek en ik liep op mijn tandvlees van vermoeidheid en verdriet. Gelukkig wilde hij niet fulltime door zijn dochters verzorgd worden, dat wilde hij ons niet aan doen. Maar hoe moest het dan wel?

Mijn leven werd op dit moment voornamelijk geregeerd door angst. De angst om papa in een hospice te laten sterven. De angst om er niet bij te zijn. De angst om er wel bij te zijn. Angst voor zijn pijn. Het toeval wil dat twee van zijn beste vrienden, Rik en Jolanda, verpleegkundigen zijn. Ik zal het moment nooit vergeten dat Rik, na het slechte nieuws gehoord te hebben, zei: “We moeten een schema opstellen zodat papa niet meer alleen is. Ik stel voor dat ik de nachten doe en jullie overdag.” Dit was het mooiste cadeau dat ik kon krijgen. Papa kon thuis blijven in zijn vertrouwde omgeving en zou verpleegd worden door zijn vrienden in plaats van vreemden.

Mijn vader had geen laatste wensen. Er was geen Mount Everest die nog beklommen moest worden. Geen weekend duiken in Polynesië. En ook geen wereldreis die er last minute nog moest worden afgevinkt. Uit simpelweg ‘samen zijn’ haal je misschien ook wel de meest waardevolle momenten.

Papa werd snel zieker en zieker. Omdat we toch nog wat leuks met hem wilde doen, zijn we nog wel twee keer met hem naar zijn stamkroeg geweest. Hij zat daar dan met zijn kleine, dunne lijfje, zijn grote hoofd vol tumoren en zijn kapotte oog in een hoekje terwijl wij met al zijn vrienden om hem heen druk zaten te praten. Het was geen geforceerde gezelligheid, iedereen wist dat het einde verhaal was. En toch vond ik het enorm prettig dat mensen er geen verdrietige, emotioneel beladen situatie van maakten maar het juist luchtig en bespreekbaar hielden. Dat is wat mijn vader wilde. Gesprekken kon hij nog maar half volgen, dat ging hem allemaal te snel. Achteraf zei hij eens “Ik voel me zo klein daar. Jullie lijken wel reuzen allemaal.” Soms zat hij een beetje te hallucineren van de grote hoeveelheid morfine die hij kreeg, hij greep dan ineens naar iets in de lucht dat alleen hij zag. Steeds als ik dat zag, voelde ik een klein scheurtje in mijn hart ontstaan. Om het kwartier stond ik op het toilet te huilen om vervolgens weer vrolijk en energiek naast hem te gaan zitten.

Jullie advies was; geniet van de tijd die je nog hebt. Bij het lezen van deze woorden dacht ik vaak “Tja. Geniet van de tijd die je nog hebt. Maar hoe moet dat dan als je zo verdrietig bent?”. Toch heb ik jullie advies ter harte genomen. Als hij op zijn vertrouwde plekje, aan de linkerkant van de bank, zat, heb ik intens naar hem gekeken. Me op dat moment realiserend dat ik binnen afzienbare tijd naar datzelfde plekje zou staren, maar dat er niemand zou zitten. Ik heb elke seconde in me opgenomen, elk beeld van hem permanent op mijn netvlies gebrand en elke geur in mijn geheugen opgeslagen. Als ik naast hem zat of hem aan het verzorgen was, heb ik intens aan hem geroken. Ik heb bewust de warmte van zijn hand gevoeld als ik die vast hield. Allemaal in de wetenschap dat ik na dat moment nooit meer de vertrouwde, veilige warmte van mijn vader zou voelen. Ik hoorde later dat papa, als wij het niet zagen, net zo naar ons zat te staren. Zijn blik ging van Dewi naar mij en van mij weer naar Dewi. Waarschijnlijk dacht hij dan hetzelfde als ik dacht wanneer ik naar hem keek. Dat het onze laatste momenten waren.

Het laatste hoofdstuk van het leven van mijn vader

Deel 2

Elke dag was moeilijk maar de laatste week was het zwaarst. Hij wilde niet dood, dat wist ik. Maar hij zei het nooit hardop. De tumoren in zijn hoofd lieten er geen gras over groeien. Met de dag zag ik de bulten in zijn gezicht groter worden en met de dag zag ik zijn lichaam kleiner worden. En hoewel hij wist dat de dood met de minuut dichterbij kwam, bleef hij vechten voor elke dag die hij erbij kon rekken. Omdat hij nooit klaagde en nooit een krimp gaf, had ik geen idee wat hij voelde. Ik vroeg hem irritant vaak of hij pijn had. Terwijl de tumoren zich zichtbaar, dwars door zijn hoofd en keel, een baan naar buiten vochten, zei hij dan “Nee, gaat wel mop.”

Een van de moeilijkste dingen was dat papa eigenlijk nog best veel hoop had. Niet op genezing maar op tijd. Hoop die ik al lang had opgegeven om plaats te maken voor de dreun waar ik me schrap voor aan het zetten was. De 6 tot 12 maanden die voorzichtig waren voorspeld, heb ik geen seconde serieus genomen. Kijkend naar de snelheid van zijn achteruitgang vreesde ik dat zelfs 3 maanden nog teveel gevraagd zou zijn.

“Mop.”
“Ja, pap.”
“Die dure lammy jas van mij die boven hangt, moet je aan Daan geven als…”
“Het is oktober, pap. Het wordt nu koud. Wil je die niet liever zelf aan hem geven?”
“Nee. Deze winter kan ik hem zelf nog aan.”

Een winter die hij niet zou halen. Ik kan niet uitleggen hoeveel pijn zijn hoop me dat deed. Het voelde alsof er vloeibare stikstof in mijn hart werd gespoten.

Een paar dagen voor zijn dood zat hij rechtop op de bank. Ik zat op mijn knieën voor hem op de grond. Het was één van de laatste keren dat ik bezig was met zijn sondevoeding en zat te prutsen met de slangetjes. Ineens sloeg hij zijn magere armpjes om mij heen, trok me naar zich toe en hield me stevig vast. Ik realiseerde me dat hij afscheid van me nam. De dood had hem laten weten dat zijn zandloper bijna leeg was. Na zoveel weken sterk blijven, brak ik op dat moment in duizend stukken.

“Het is niet anders, mop. Het geeft niet. Hoe rot het ook is.”

Het was de laatste keer dat ik hem mijn tranen liet zien.

Euthanasieverklaring
Als een terminaal zieke patiënt helemaal uitbehandeld is, wordt hij overdragen aan zijn huisarts. Het ziekenhuis kan dan niets meer doen en de huisarts zal het sterfproces begeleiden. Zijn huisarts adviseerde hem een euthanasieverklaring te ondertekenen. In het geval hij onnodig lijdt en er zelf niet meer over kan beslissen, kunnen zijn naasten dat voor hem doen. Natuurlijk stond ik niet op de banken te springen om voor mijn vader te moeten beslissen wanneer het genoeg is geweest, maar nog minder keek ik uit naar het machteloze moment hem eindeloos te zien worstelen met de dood. Die euthanasieverklaring door hem laten ondertekenen was nog geen eenvoudig klusje. Hij wilde er niet mee geconfronteerd worden en elke keer als ik weer met het papiertje voor zijn neus stond te wapperen, werd ik weggestuurd of kreeg ik “Jahaaa, dan komt wel een keer!”. Het was zijn manier om in de ontkenning te blijven. Ik had dus een tactiek nodig. Met een stapeltje papieren ging ik zo relaxed mogelijk bij hem zitten.

“Uhm… even kijken pap. Moet ik nog sondevoeding bestellen?”
“Ja, doe maar.”
“Ok. Check!” (…maakt zogenaamd een aantekening…).
“En je moet dit formuliertje even ondertekenen. Is voor de thuiszorgdinges…”
“Ja, geef maar een pen.”
“Top, ook weer gedaan. Uhm… even kijken…’” (…bladert fluitend en ogenschijnlijk nonchalant door wat papieren…)
“Oh ja. Morgen willen die & die op bezoek komen.”
“Ja, is goed.”
“Okidoki. En… wat hebben we nog meer liggen. Oh ja! Teken gelijk even die euthanasieverklaring. Ik heb hem zelf voor je opgesteld. Staat niets bijzonders in.”
“Ja, kom maar.”

Huppekee. Ook geregeld.

Maar er was nog iets waar ik enorm tegenop zag. Iets wat ik al dagen voor me uit aan het schuiven was. Sommige dingen kun je eindeloos uitstellen. Ik had echter met een zwaargewicht te maken; de dood, en die laat niet op zich wachten. Toen papa en ik een moment alleen hadden, schraapte ik al mijn moed bij elkaar.

“Pap.”
“Ja.”
“Toen opa en oma lagen opgebaard, heb ik vijf dagen in die kist staan staren. Ik heb daar spijt van omdat ik dat beeld niet meer van mijn netvlies krijg. Ik wil jouw lichaam eigenlijk niet meer zien als je dood bent. Vind je dat goed?”
“Mop, je moet doen waar je je goed bij voelt. Het gaat om jou en jij moet mee verder leven. Mij maakt het niet uit. Ik ben dan toch dood.”
“Ok. Ik ben blij dat je dat zegt. Dankjewel pap.”

Ik kan mensen waar ik van houd geen pijn zien lijden. Ik kan het gewoonweg niet verdragen en scheet dan ook alle kleuren van regenboog in mijn broek voor het sterfmoment. Ik ken verhalen van mensen die minutenlang rochelend en stikkend sterven en wist niet hoe ik ermee om zou moeten gaan. De angst om een paniekaanval te krijgen, de angst om flauw te vallen of om simpelweg weg te lopen… het hield me de hele dag bezig. Om me er toch enigszins tegen te wapenen, ben ik me gaan inlezen zodat ik zou weten wat me te wachten stond. Ademhalingsproblemen. Benauwdheid. Moeilijk slikken. Reutelen. Troebele ogen. Onwillekeurige bewegingen. Goed, Angel… zet je schrap.

De avond voor zijn dood kreeg hij ademhalingsproblemen. Ik zat naast hem op de bank en merkte dat hij steeds minder vaak adem haalde. Eerst bleef het 5 seconden stil voordat er een nieuwe ademteug kwam. Dan 8 seconden. Toen ik 10 seconden niets meer hoorde, gaf ik hem een duw. “Papa! Je vergeet steeds adem te halen!” Zijn hoofd vloog omhoog, zijn oog ging heel even open. “Hè?! Ja…”, zei hij dan met een zwakke stem. En viel hij weer weg.

Die pauzes in zijn ademhaling maakten me doodnerveus. Elke keer was ik bang dat het zijn laatste teug lucht was. Ik heb zo een hele tijd naast hem gezeten. Zo dicht mogelijk tegen hem aan. Als hij weer stopte met ademen, ademde ik heel luidruchtig in zijn oor. Alsof ik zijn ademhalingsreflex op die manier kon stimuleren om aan het werk te blijven.

Papa was die avond zo eigenwijs als een dwarsliggende drol. Hij wilde perse op de bank zitten en weigerde pertinent om in bed te gaan liggen. Hij wilde niet slapen. Wellicht omdat hij bang was nooit meer wakker te worden. Soms zat ik in een onmogelijke houding op mijn knieën voor hem op te grond om hem te ondersteunen. Vaak was hij in deze laatste uren heel ver weg maar heel soms was hij kraakhelder. Op één van laatste scherpe momenten, greep ik mijn kans.
“Pap, het gaat niet meer hè?”
“Als het komt, dan komt het. Ik ben er niet bang voor.”

Laat op de avond kwam de ambulance om hem extra zuurstof toe te dienen. En ook hier was hij weer zo dwars als een klein kind. Steeds rukte hij wild het zuurstofmasker van zijn gezicht. Ik ben naast hem gaan zitten, deed één arm om hem heen en met de andere hand hield ik het masker op zijn gezicht. Hij was zo stoned als een garnaal van de morfine en dat maakte het vrijwel onmogelijk contact met hem te krijgen.
“Papa, luister eens. Je hebt zuurstof nodig want je haalt bijna geen adem meer.”
Hij trok het masker weer van weg. Ik duwde het weer terug.
“Je moet een paar keer heel diep adem halen. Er zit een neveltje in en dat moet je diep inademen. Weet je nog vroeger, als Dewi en ik ziek waren? Dan moesten van jou boven een pan met heet water en Vicks hangen om te stomen. Dit is net zoiets. Haal eens heel diep adem, pap.”

“Papa! Eén keer diep ademhalen!”

“Papa!”

Ja, daar kwam ‘ie. Een diepe ademteug.

De huisarts stelde voor hem een slaapmiddel te geven zodat hij ‘een paar uur’ rust zou krijgen. Ik had me genoeg ingelezen om te weten dat hij uit deze slaap nooit meer zou ontwaken. Instinctief ik wilde ik het niet. Het voelde als we mijn vader doelbewust gingen vermoorden. Maar na een heftige worsteling in mijn hoofd heb ik mezelf ervan kunnen overtuigen dat ik het beste was.

“Papa. We geven je een slaapmiddeltje zodat je even wat slaap kan pakken. Zullen we je even in bed leggen?” Hij schudde nee. Daar was die dwarse drol weer. Andere boeg. “Maar pap. We zijn allemaal uitgeput. Als jij even slaapt, kunnen wij ook wat rust pakken en dan zijn we daarna weer wat fitter.” Met veel tegenzin, liet hij zich instoppen.

Zijn zintuigen vielen één voor één uit. Hij was in zijn eentje in een tussenwereld waar wij niet bij konden. Ik wist niet of het daar donker was of licht. Helder of mistig. Koud of warm. Ik wist niet of hij ons kon horen, zien of begrijpen. Maar hij kon ons in ieder geval voelen. Daarom wilde ik dat hij, vanaf dat moment tot aan zijn dood, onafgebroken fysiek contact met ons had. Op een krukje zat ik naast hem met mijn hand op zijn hart. Samen met mijn moeder, zusje, oom en Rik en Jolanda hebben we ervoor gezorgd dat hij tot het eind een warme hand voelde.

Ik heb mijn vader compleet zien aftakelen. Van zijn lijf was niets meer over en dat heeft me gebroken. Mijn lichaam en geest maakten al weken overuren en ineens voelde ik het adrenalineniveau in mijn lijf dalen. Overmand door vermoeidheid pakte ik een glas water en een oxazepam, een rustgevend middel, van papa en ging naar boven. Om 5 uur ‘s ochtends maakt Rik me wakker om te zeggen dat papa gaat sterven.
“Ok, ik kom eraan”, zeg ik zonder enige emotie.
En toen ontstond er vreemd genoeg een discussie met mezelf.
– Ik ga niet –
– Je gaat wel –
– Niet –
– Jawel, je moet gaan. Het is je vader –
– Nee. Ik ga niet… –
– Je staat verdomme nu op en loopt naar beneden, DEBIEL DAT JE BENT! –
Apathisch sta ik op en loop naar beneden alsof ik de ochtendkrant ga halen. Ik ga aan zijn voeteneind staan en kijk naar mijn vader. Hij heeft een kalm gezicht en is rustig, als een baby die ligt te slapen. De lange tussenpozen in zijn ademhaling, raken me niet meer.
“Reageert hij nog op prikkels?”
“Nee, eigenlijk niet.”
“Hoort, ziet, voelt hij ons?”
“Hij is heel ver weg.”
“Goed. Dan ga ik weer naar boven.”
“Weet je het zeker?”
“Ja. Als hij ook nog maar enigszins reageert, ga ik nu bij hem zitten en praat ik hem de dood in. Maar hij is hier niet meer. Ik wil er niet bij zijn. Mijn werk zit erop.”

Het was de laatste keer dat ik hem zag.

Als ik weer in bed lig, heb ik precies 2 seconden nodig om weer in coma te vallen. Het volgende moment schrik ik bezweet wakker en zit rechtop in bed. Ik ren naar het raam en zie het laatste hoekje van de lijkwagen de straat uit rijden.

We hebben papa niet opgebaard. Van de strijd tegen kanker was hij niet veel knapper geworden en ik verwachtte dat de dood hem ook niet veel goed zou doen. De uitvaart was geweldig. Zijn kist stond midden in een café, er was een open bar waar de alcohol rijkelijk werd geschonken en op de kist lagen markers waarmee mensen een laatste boodschap voor hem konden achterlaten. Er werd gedronken, hard gepraat, er werd muziek gedraaid en er stonden zelfs glazen op zijn kist. Hij had het te gek gevonden.

Foto 20-11-14 17 31 46 Foto 20-11-14 17 35 14 Foto 20-11-14 17 35 09 Foto 20-11-14 17 31 54

“Lieve allemaal. Ik had me eigenlijk voorgenomen om vandaag niet te spreken en daarom heb ik ook niets voorbereid. Ik weet het van me verwacht wordt, maar de waarheid is dat ik niemand iets te zeggen heb en ik voel er weinig voor een spreekmoment te pakken om het programma wat op te leuken. Toch sta ik hier nu. En dat komt omdat de opkomst zo enorm is. Samen staan we hier met twee keer de capaciteit van deze ruimte en dat raakt me enorm. Een ieder van jullie heeft de moeite genomen om afscheid van mijn vader te nemen en uit dankbaarheid wil ik jullie toch een stukje theater geven. Net als mijn vader ben ik broodnuchter. Als kind van de wetenschap heb ik geen enkele affiniteit met het hiernamaals, met reïncarnatie, met geesten of met spiritualiteit. Ik weet echter ook dat de wetenschap nooit definitief maar altijd voorlopig is. Nog niet zo lang geleden dacht de mens dan de wereld plat was. De eerste die riep dat de aarde rond was, kreeg een enkeltje gesloten inrichting. En dus kan het zomaar zo zijn dat over niet al te lange tijd blijkt dat we ons allemaal vergist hebben. Dat er wel degelijk ‘energieën’ bestaan en dat overledenen doodleuk hun eigen uitvaart bijwonen. Voor hetzelfde geld staat hij nu naast me en daarom kan ik niet moment niet onbenut voorbij laten gaan. Dus Pap, daar gaat ‘ie.

Je vertelde Dewi en mij ooit een leuke anekdote. Je was een jaar of 13 en samen met je beste vriend, Jan, waren jullie de grootste etterbakken uit de buurt. Jullie hadden samen besloten dat jullie 100% stoer waren. Een andere jochie uit de klas wilde ook 100% stoer zijn.
“Nee, gek. Dat gaat niet zomaar. Je zit pas op 25%. Stoer zijn, moet je verdienen”, legde je hem uit.
“Hoe moet ik dat doen dan?”
“Zie je die gozer daar fietsen?”
“Ja.”
“Als je die van zijn fiets af stompt, krijg je er 3% bij.”

Papa, ik ben er trots op dat ik een vader heb die 100% stoer is. Nu ben je er niet meer maar je hoeft je om ons geen zorgen te maken, want Dewi en ik zijn ook 100% stoer.

Na de uitvaart zijn we met de hele flikkerse bende naar zijn stamkroeg gegaan. Het feest ging tot diep in de nacht door. Mensen stapten kotsend een taxi in of moesten bij elkaar blijven slapen. Het was fantastisch.

Ik vind mijn vader een held. Om hoe hij zijn pijn heeft gedragen, nooit heeft geklaagd en nooit zijn angst heeft laten zien. Ik weet dat hij dat deed voor Dewi en mij. En dan ben je voor mij een goede ouder.

Liefs,
Angel

Volg:

237 Reacties

  1. Eva
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Lieve Angel, ik heb er enorm om gehuild. Prachtig geschreven en wat een heftig verhaal. Het ga je goed.

  2. Marjolein
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Respect, voor hoe je zoiets moeilijks zo mooi hebt kunnen opschrijven! Erg herkenbaar en je hebt me diep geraakt. Heel veel sterkte gewenst voor jou en je familie!
    Liefs

  3. Jorieke
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Lieve Angel,

    Ik heb je verhalen gelezen en ik vind het prachtig zoals je over hem schrijft, het heeft me geraakt..
    Wat fijn dat jullie de laatste maanden zo veel tijd met hem door hebben kunnen brengen en hem hebben kunnen verzorgen.
    Ik heb enorm veel respect hoe je dit allemaal hebt opgepakt en hoop dat je het een plekje kunt geven, hoe moeilijk het is ook is. Heel veel sterkte powervrouw!

    Liefs,
    Jorieke

  4. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Wat heb je ‘t allemaal mooi omschreven. Het is alsof je al m’n grootste angsten op papier hebt gezet en ik vind het zo heftig dat het jouw realiteit is. Heel veel sterkte.

  5. Michelle
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Jeetje Angel, wat een verhaal, ik heb het met tranen in mijn ogen gelezen. Je voelt je op dat moment misschien niet zo, maar jezus wat ben jij een sterk wijf!
    Je hebt helemaal gelijk, je bent 100% stoer!

    Heel veel sterkte!
    X

  6. Carlien
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Tranen met tuiten hier… wauw Angel, wat mooi geschreven, wat heftig, wat hartverwarmend en wat heb jij je vader fantastisch bijgestaan! Niet alleen 100% stoer maar ook 100% liefde!

  7. kim
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Wauw. Wat een prachtig en ontroerend verhaal. Nou ja prachtig is in deze niet het juiste woord, maar zo mooi beschreven! Het zou bijna tot in detail mijn eigen verhaal kunnen zijn, maar dan met mijn moeder 5 jaar geleden. Het is verschrikkelijk om iemand waar je zoveel van houdt te moeten zien aftakelen en wegglijden . Machteloos! Ik wens je nog heel veel sterkte en kracht de komende tijd om dit verlies te verwerken. Ik weet het, het kost tijd. Tijd heelt alle wonden zeggen ze, ik kan je vertellen dat het echt niet makkelijker wordt, elke nieuwe fase die zich aandient in je leven mis je diegene zo ontzettend! (trouwen, kindje, promotie) .. maar het wordt wel draaglijker …

  8. Diana
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Pff, ik moet er van huilen. Wat ben jij een fantastische dochter voor je vader.
    Mijn moeder is ook ziek en ik hoop dat ik net zo goed voor haar kan zorgen als jij voor jouw vader.
    Veel sterkte.

    Liefs, Diana

  9. Estra
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Ontzettend mooi geschreven en dus een heel mooi eerbetoon aan je vader. Je bent een stoer wijffie! Sterkte nog steeds voor alle moeilijke momenten die nog gaan komen. X

  10. Jet
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Hoi Angel!

    Wat een ontzettend ontroerend verhaal. Ik zit met tranen in mijn ogen achter mijn laptop. Wat ben je ontzettend sterk! Heel veel sterkte!

    Liefs, Jet

  11. Renée
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Lieve Angel,
    Ik ken je helemaal niet.. maar wat heb jij een prachtig eerbetoon aan je vader op papier gezet. Het raakt me enorm. Je hebt een hoop verdriet te verwerken gehad, zowel tijdens de ziekte als na het overlijden van je vader. Ik lees tussen de regels door hoe sterk je bent en wat een bijzondere dochter hij heeft achtergelaten. Ik hoop dat je in je leven nog veel moois te wachten staat. Je vader zal hoe dan ook altijd in je hoofd en vooral in je hart zitten. Hij heeft in ieder geval een prachtig afscheid gehad, mede dankzij jou.
    Liefs

  12. Priscilla
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Wow, diep geraakt door je verhaal.
    Heel veel respect voor jou Angel, en de mensen om je heen die zich tot de laatste seconde zo hebben in gezet voor je vader.
    Jou vader is een held, en gelukkig heeft hij deze eigenschap aan zijn dochters mee gegeven !

    Put kracht uit alle mooie herinneringen en koester deze!
    Ik wens jullie heel veel sterkte.

    Liefs.

  13. Ciska
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Wat een ongelooflijk sterk, verdrietig en heftig verhaal. Je bent zo dapper!

    Dit raakt mij wel echt heel erg, want in 1 jaar ben ik ook mijn oma, opa en vader verloren.. Ik kan er een heel lang verhaal van maken, en dat ga ik niet doen. Ik wou alleen even dit met je delen. Ik heb mijn eigen vader, met wie ik ook zo’n sterke band had, niet dood gezien. Zelfs niet naar zijn begrafenis geweest. Want ik kon het gewoon niet. Punt. Nadat de hysterie in mij een beetje was gezakt had ik hier zo enorm veel schuldgevoel over. Maar na jouw verhaal, nadat ik die woorden van je vader heb gelezen dat het niets uitmaakt, is mijn schuldgevoel toch een beetje gezakt. Dankjewel.

    • Angel Raterman
      8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

      Lieve Ciska,

      Ik krijg zoveel lieve comments dat ik niet overal op kan reageren maar tegen jou wil ik toch iets zeggen. Een vader wil het beste voor zijn kind. Als dat betekent dat je niet op zijn uitvaart kan zijn, staat hij daar vierkant achter. Dat weet ik zeker. Je hebt van hem gehouden toen hij in leven was en dat is het enige dat telt. Je hebt het goed gedaan.

      Liefs,
      Angel

  14. Emily
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Lieve Angel,
    You’re the best!

  15. norma
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Tranen lopen over mijn wangen. Hoop het nog lang niet mee te maken. Wens je heel veel sterkte

  16. Nienke
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Bedankt dat je dit met ons wilde delen!

    Heel veel sterkte!
    x Nien

  17. Elke
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Echt heel mooi hoe je het zo op papier hebt kunnen zetten, wat moet je een heftige periode achter de rug hebben gehad en nog steeds hebben. Heel veel respect voor hoe je zoveel steun aan je vader hebt kunnen geven en op een mooie manier afscheid hebt kunnen nemen. Veel sterkte!!

  18. Germa
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Angel…jij machtig sterke vrouw!! Wat kon jou vader onwijs trots zijn op zo’n stoer wijf. Zit hier echt met mijn mascara en eyeliner over mijn hele gezicht;)…wat een ontroerend verhaal. Ik hoop het nooit mee te maken, maar mocht het ooit gebeuren, kan ik alleen maar hopen dat ik zo liefdevol, sterk en zorgzaam mag zijn als jij!!

  19. Mirte
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Je vader was een ware held.

    Liefs

  20. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Jeetje, wat heftig om dit allemaal te lezen. Heb echt op een paar momenten tranen in mijn ogen gehad. Maar wat heb je het allemaal mooi verwoord en beschreven. Ontzettend veel sterkte voor jou, je familie en al je vaders andere dierbaren.

  21. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Wat prachtig geschreven! Ik zit hier echt met een brok in mijn keel. Ik vind het ook erg knap hoe je met alles bent omgegaan en hoe sterk je bent. Dat je dit zo “op papier” (nou, ja op blog) hebt kunnen zitten vind ik heel bijzonder. Heel veel sterkte nog!

  22. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Wat heb je dit mooi vastgelegd….en wat een pijn en verdriet. Ik voel enorm met je mee, heb mijn moeder verloren in een soortgelijke situatie. Het is nog zo vers, ik kon het natuurlijk niet droog houden bij deze tekst. Ik heb het ook van mij afgeschreven, af en toe is dat best fijn! verliezen.blogspot.com.

  23. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Lieve angel,
    Wat heb jij een zware tijd meegemaakt zeg! Maar wat ben jij toch een powervrouw!! Ik vind het heel vervelend dat je vader is overleden. En hoop uit het diepste van mijn hart dat je binnenkort weer een beetje geluk in je leven krijgt!!
    Neem zolang de tijd als je nodig hebt om dit te verwerken.
    Dikke kus Noor

  24. Amarantha
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Pff Angel,wat ontzettend heftig. Zit dit te lezen met tranen in mijn ogen,wetend dat dit mijn voorland is. Sterkte lieve Angel.

  25. Petra
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Wat prachtig verwoord Angel en wat ontzettend fijn en een eer dat je dat met ons wil delen.

  26. Rachel
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Lieve Angel,
    Ook ik reageer vrijwel nooit maar ik heb dit gelezen met tranen in mijn ogen. Wat knap dat jij je verhaal met ons wil delen en je bent echt een top wijffie 😉 Heel veel sterkte gewenst en ik kijk alweer uit naar je volgende post.

  27. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Angel wat een kanjer ben je! Tranen in mn ogen, je hebt het zo mooi verwoord.

  28. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Heh, potverdomme. Ik heb hier serieus om moeten huilen en heb de tranen nog lopen. En dat vertel ik, omdat ik verder geen woorden heb voor hoe prachtig je dit beschreven hebt. Alle respect Angel, voor hoe je de dingen hebt aangepakt, je vader is trots op je, dat weet ik zeker. <3

  29. Emma
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015


    De rest is stilte

    Een dappere vader, met een zo mogelijk nog dappere dochter

  30. Zara
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Lieve lieve Angel,

    Wat jij hebt meegemaakt is verschrikkelijk, em ik vind dat je er goed doorheen bent gekomen. Ik hoop dat dit iets is wat je achter je kunt laten. Ik vind dat jullie een fantastische uitvaart hebben gedaan!

    Xzara

  31. Michelle
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Ontzettend knap hoe je deze moeilijke periode in je leven verwoordt. Ik heb het met de tranen in mijn ogen gelezen. Heel veel sterkte!

  32. Caylee
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Zo veel respect Angel ♥

  33. Yaëlle
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Ik huil normaal niet zo snel, maar bij stukje kon ik het echt niet droog houden. Ik heb hetzelfde meegemaakt, mijn vader is anderhalf geleden overleden. Heel knap hoe je dit allemaal hebt opgeschreven, en heel veel sterkte <3

  34. Anouk
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Lieve Angel,

    Ik reageer eigenlijk nooit op blogposts, maar ik nu moet ik wel. Ik heb al je berichten gelezen en moet elke keer weer huilen. Mijn oma is in september overleden, ook aan kanker. Het is allemaal zo herkenbaar wat je schrijft.. Voor mij is het inmiddels 7 maanden geleden, maar het voelt nog als de dag van gisteren. Het is vreselijk om een dierbare zo te zien aftakelen en pijn te zien lijden.

    Nog heel veel sterkte..

    Liefs,

    Anouk

  35. Desiré
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Heftig!
    En heel mooi geschreven… thx dat je dit wilde delen. Ik wens je veel sterkte!

  36. Ikram
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Heel mooi geschreven! Heb dit met tranende ogen gelezen :(! Heel veel sterkte meid, zowel aan jouw als je familie! 😉

  37. Danielle
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    ❤️.. Een kanjer ben je!

  38. Evi
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Wat prachtig geschreven. Ik kreeg er tranen van in mijn ogen. Ik kan me niet voorstellen wat je allemaal hebt meegemaakt en hoe je je daarbij voelt. Maar dat je er zo over hebt kunnen schrijven laat zien dat je ontzettend sterk bent. Heel veel sterkte Angel.

  39. Beate
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Ik zit dit met tranen in mijn ogen te lezen Angel. Deels omdat het ook iets wat ik kan gaan verwachten. Mijn moeder is al een half jaar aan het knokken tegen die rot kanker. Ik zou zo graag willen dat ik haar pijn weg kon nemen, of de chemo dragelijker kon maken. Maar van de sterke onafhankelijke vrouw die ze was, ligt er nu een dun hoopje mens. Het breekt mijn hart iedere dag weer. Ik herken je gevoel, en ben bang wat er komen gaat.
    Sterkte meis..

  40. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Hoe jij je gevoel omschrijft is zo knap. Kreeg er kippenvel van. Deze maand is het alweer 14 jaar geleden dat mijn moeder stierf aan kanker ( ik was 12) en kan het me nog als de dag van vandaag herinneren. Heel knap dat je er zo open over kan zijn. Heel veel sterkte voor jullie allemaal.

  41. Wendy
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Wat prachtig beschreven…. het is al vaker tegen je gezegd dat je een boek moet gaan schrijven. Maar na het lezen van deze laatste 2 verhalen denk ik dat je er niet meer omheen kunt.
    Het is zo mooi herkenbaar wat je schrijft…. zo eerlijk ook…. Je zou er veel mensen mee kunnen helpen denk ik….
    Veel sterkte nog Angel. Rouwen duurt lang helaas….. Wens je heel veel kracht toe!!

  42. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Ik kan niks meer zeggen dan een paar woorden; Repect, heftig, herkenbaar, sterkte en allemaal helden.

    Rest in peace alle slachtoffers van deze verschrikkelijke ziekte.

    X

  43. Claudia
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Dit is géén werkliteratuur… Maar damn Angel, wat heb je dat weer mooi geschreven.. Kan ik zo aan mijn collega’s uitleggen waarom ik hier met dikke ogen zit… Je vader leek me een steengoede kerel. Echt een held. En wat een mooi afscheid. Hij is vast apetrots op jullie. Dikke knuffel

  44. Roxanne
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Lieve Angel,
    Je hebt goed gehandeld toen je vader bijna ervandoor ging, om zo maar te zeggen. Ik kan je uit ervaring vertellen dat als een persoon bijna dood gaat diegene heel lichtelijk dingen hoort, vrijwel niets ziet, maar wel warmte voelt. Het is alsof je in een soort zwarte tunnel zit met aan 1 kant de kleuren van de echte wereld en aan 1 kant een en al wit. Er is een stroming, als in de stroming in de zee, naar het witte toe. Hoe hard de stroming is, hangt er van af hoe slecht deze persoon er aan toe is.
    Lieve Angel, je bent zo ontzettend dapper geweest. Ik wens je geen sterkte omdat je niet veel sterker kan zijn dan dat jij bent.

    X Roxanne

  45. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Heftig! Heel erg veel sterkte voor jou en je familie!

  46. angela
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Stil. Heel stil van binnen. Prachtig verwoord. Alsof ik ‘erbij’ ben geweest. Angel; heel veel sterkte en koester de herinneringen.

  47. Anastasia
    8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Lieve Angel,

    Prachtig geschreven, dank je dat je dit met ons wilde delen! Heel veel sterkte voor jou en je familie! Dikke knuffel!! Xx

  48. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    16 november, wat een afschuwelijke dag. In 2009 ben ik op dezelfde dag een vriend in een verkeersongeval verloren.

    Mijn hart is bij het lezen van dit stuk in duizend stukken gevallen. Ik heb geen superband met mijn eigen vader, maar als ik me voorstel dat ik dit ooit met hem zou moeten meemaken… Ik wil er niet eens aan denken.

    Je lijkt me een sterke jongedame, dat is iets om erg trots op te zijn. Sterk, maar wel ongelooflijk lief en zorgend. Ik heb er kippenvel van gekregen.

    Heel veel sterkte gewenst.

  49. 8 mei 2015 / vrijdag, 8 mei 2015

    Pff daar komen de tranen weer. Wat heb je dat ontzettend mooi verteld. En wat hebben jullie de uitvaart ‘tof’ geregeld, gewoon helemaal zijn stijl, mooi is dat. Nog sterkte met alles!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *